Geef gehandicapte niet de schuld

In het Nederlands Dagblad staat het bericht:

'Geef van misbruik niet de gehandicapte schuld'

door onze redacteur Petra Noordhuis

Seksueel misbruik van verstandelijk gehandicapten is een groot probleem. Mensen moeten af van het idee dat seksuele voorlichting de oplossing is, zegt deskundige Aafke Scharloo.

UTRECHT - "Als een verstandelijk gehandicapte seksueel misbruikt is, willen we meteen seksuele voorlichting geven", merkt Aafke Scharloo. Zij is deskundige op het gebied van seksuele mishandeling van mensen met een verstandelijke beperking. Dat is blaming the victim , vindt ze, ofwel: het slachtoffer de schuld geven. "Je zou maar verkracht worden en een weerbaarheidscursus moeten volgen", zegt ze ter vergelijking.

Seksueel misbruik gaat volgens haar meer over machtsmisbruik dan over seks. "Seksuele voorlichting en seksueel misbruik moet je daarom niet aan elkaar koppelen. Maak een beleid op seksuele voorlichting en een beleid op mishandeling en seksueel misbruik", is haar advies aan instellingen.
Scharloo sprak zaterdag op een studiebijeenkomst over kindermishandeling en over seksueel misbruik van mensen met een verstandelijke beperking. Het symposium was georganiseerd door het Netwerk van Christen-Pedagogen, dat is opgezet vanuit christelijk studiecentrum ICS. Scharloo werkt als zelfstandige, onder meer voor zorgaanbieders en gezinsvoogdij-instellingen en als verhoorder voor politie en justitie.
In westerse landen wordt zestig procent van de verstandelijk gehandicapten één keer of vaker in hun leven slachtoffer van seksueel misbruik, blijkt uit onderzoek. Bij veertig procent gebeurt dat al voor het achttiende jaar, weet Scharloo. Dit komt onder meer doordat verstandelijk gehandicapte kinderen met méér volwassenen te maken hebben dan kinderen die niet gehandicapt zijn.
Het zijn schokkende cijfers, vinden de aanwezigen, meest pedagogen, leerkrachten en mensen die met verstandelijk gehandicapten werken. "Wie dóen dat?", vraagt een man zich hardop af. "Ouders, groepsleiders, taxichauffeurs, cliënten onderling", somt Scharloo moeiteloos op. De plegers zijn vaker man dan vrouw. "We willen allemaal meer mannen in de zorg, maar dat is ook een risicofactor, want de kans dat een man seksueel misbruik pleegt, is groter."

Gemiste kans
Scharloo vindt het een "gemiste kans" dat in het nieuwe kindermishandelingbeleid van minister Rouvoet geen speciale aandacht is voor verstandelijk gehandicapten. "Dat beleid is gericht op de eerste lijn, maar veel van de kinderen met een verstandelijke beperking zitten daar niet. Die zitten in een instelling.''
Zeggen dat verstandelijk gehandicapte mensen worden misbruikt omdat ze kwetsbaar zijn, is het slachtoffer de schuld geven, vindt Scharloo. Er zou meer aandacht moeten zijn voor de plegers van het misbruik, vindt ze. ,,Er zijn plegers die van de ene instelling naar de andere instelling gaan, die ergens weer weggaan als het ze te heet onder de voeten wordt.'' Dat kunnen ze, als ze slim zijn, lang volhouden. ,,Van de plegers wordt 98 procent niet veroordeeld, want de bewijsvorming is moeilijk. Het is meestal het ene verhaal tegen het andere verhaal."
Een deel van het probleem ligt bij de opvoeders, volgens haar. "Verstandelijk gehandicapten worden niet opgevoed als mondige burgers, want dat kun je niet hebben in een instelling. Mensen met een verstandelijke handicap leren geen 'nee' te zeggen, ze leren juist dat ze moeten gehoorzamen. Ik moet de eerste cliënt nog tegenkomen die zegt: ik ga vandaag niet naar de dagbesteding ."
Meldingen van seksueel misbruik worden ook nog eens niet altijd serieus genomen. Als mensen met een verstandelijke beperking zeggen dat ze seksueel misbruikt zijn, wordt vaak met ongeloof gereageerd, merkt Scharloo. Dat is begrijpelijk - "we kunnen en willen niet geloven dat het gebeurt en dat het heel vaak gebeurt - maar misplaatst, waarschuwde ze. ,,De kans dat een melding van seksueel misbruik waar is, is bij een verstandelijk gehandicapte 87 procent. De kans dat het waar is, is dus veel groter dan de kans dat het niet waar is.'' ,,Bovendien moet je een melding altijd onderzoeken. De brandweer rukt toch ook altijd uit?"