Achtergrond van de crisis

In de Volkskrant staat achtergrond informatie over de problemen in de zorg aan verstandelijk gehandicapten

Inspectie legt diepe crisis in gehandicaptenzorg bloot

Van onze verslaggeefster Margreet Vermeulen

Amsterdam - Sommige instellingen voor gehandicapten sluiten bewoners op omdat er te weinig personeel is. Of ze laten ze domweg alleen. In andere instellingen komen nauwelijks artsen over de vloer en is de medische zorg dus onvoldoende. Vaak ontbreekt deskundig personeel dat kan omgaan met agressie met als gevolg dat bewoners en werknemers bang zijn en zich onveilig voelen. En weer andere instellingen zetten bewoners om de haverklap vast in een band of de separeerkamer, zonder na te gaan of er minder ingrijpende oplossingen zijn.

De crisis in de gehandicaptenzorg gaat diep. Dat blijkt uit het rapport Verantwoorde zorg voor gehandicapten onder druk van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. ‘Slechts in een kwart van het veld wordt verantwoorde zorg geboden’, staat in de samenvatting te lezen. Driekwart van de 96 bezochte instellingen moet een plan van aanpak opstellen om zich te verbeteren. Doen ze dat niet snel genoeg naar de zin van de Inspectie, dan krijgen ze nog meer controles aan hun broek.
Wie precies wil weten waar het goed en waar het fout gaat, kan sinds gisteren terecht op de site van de Inspectie, www.igz.nl. Op de site is te lezen in welke instellingen de medewerkers het spoor bijster zijn, waar het ziekteverzuim is opgelopen tot 20 procent en waar het aan de tijd ontbreekt om cliënten elke dag te wassen. Blijkbaar hoopt de Inspectie de instellingen door ‘naming en shaming’ weer in het gareel te krijgen. Een kwart van de instellingen krijgt overigens een pluim. Omdat ze de bewoners een warm en veilig thuis bieden en goede zorg leveren. Het kan dus wel. Ook binnen het huidige financiële kader, dat volgens de werkgevers in de sector veel te krap is.
De kleinere instellingen doen het in alle opzichten een stuk beter dan de grote. ‘We moeten kleinschaligheid stimuleren’, zei staatssecretaris Jet Bussemaker dan ook in een eerste reactie. Want kleinschalige instellingen luisteren beter naar het personeel en naar de cliënten en leveren daardoor betere zorg. Vanaf 2008 worden instellingen door Bussemaker verplicht voor iedere cliënt een persoonlijk plan te maken waarin staat hoe hij of zij het beste kan worden geholpen.
Verreweg de belangrijkste oorzaak voor de crisis in de gehandicaptenzorg is het tekort aan personeel en het grote personeelsverloop. ‘Stel je een man van 45 voor met het verstand van een 4-jarige’, vertelt de Inspecteur voor de Gezondheidszorg, Gerrit van der Wal. ‘Verzorgenden die de man goed kennen, weten dat hij in woede ontsteekt als een medebewoner iets van hem afpakt. En kunnen zo’n uitbarsting voorkomen. Maar een invalkracht weet dat niet. Met alle gevolgen van dien.’
Ook de deskundigheid van het personeel schiet tekort. Als de verzorgenden al gediplomeerd zijn, hebben ze een mbo-opleiding waarin voor lessen over de gehandicaptenzorg slechts vijf weken zijn ingeruimd. ‘Daardoor moeten werkgevers wel erg veel aan bijscholing doen’, vindt hoofdinspecteur Jenneke van Veen. Tijdens haar bezoeken aan de instellingen merkte Van Veen dat het personeel zich soms erg in de steek gelaten voelt, vooral als er weinig contact is met artsen en andere deskundige hulpverleners.
De gehandicaptenzorg ligt al jaren onder vuur. En terecht, zo blijkt nu. Het rapport van de Inspectie maakt glashelder hoe de 19-jarige Stefanie Baas in ’s Heeren Loo in Ermelo door een medebewoner in coma kon worden geslagen – en hoe het vervolgens een uur kon duren voordat ze door het personeel werd gevonden.

© Volkskrant (7 novemeber 2007)

Een ernstig signaal

In het Reformatorisch Dagblad staat het bericht

Zorg gehandicapten staat onder druk

DEN HAAG - In veel instellingen waar verstandelijk gehandicapten dag en nacht verblijven, laat de zorg te wensen over.

Dat blijkt uit een dinsdag verschenen rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De inspectie keek in 96 instellingen naar acht risicoaspecten, waaronder de personele bezetting, de multidisciplinaire deskundigheid, de inspraakmogelijkheid van cliënten, de kwaliteit van de ondersteuningsplannen en de veiligheid. In 41 instellingen (42 procent) moet volgens de inspectie voor drie tot acht van deze aspecten een plan van aanpak worden gemaakt; in negen (9 procent) zelfs voor alle acht. Volgens de inspectie is de situatie in deze 41 instellingen "zorgelijk."
In veertig instellingen (42 procent) behoeft de situatie op één of twee van de acht punten verbetering en is goede zorg „met enige inspanning” weer mogelijk, aldus de inspectie. In de resterende vijftien (16 procent) is de situatie goed.
Inspecteur-generaal Van der Wal noemde het opvallend dat kleine instellingen en instellingen waarin meer rekening wordt gehouden met de wens van bewoners over het algemeen betere zorg leveren. Staatssecretaris Bussemaker (Volksgezondheid) noemde het rapport "een ernstig signaal" en is vooral verontrust over de personeelstekorten waar de sector mee kampt.
G. de Pater, lid van de raad van bestuur en directeur zorg van de reformatorische stichting voor gehandicaptenzorg Siloah, zegt het proces van „minder handen aan het bed, minder geld en meer administratieve verplichtingen” te herkennen. "Maar het klopt ook dat in kleinere instellingen als de onze die ontwikkeling wat kan worden geremd.
Siloah, dat na een positief vooronderzoek van de inspectie niet meer werd bezocht voor dit rapport, kan elke hulpvraag nog beantwoorden, verzekert De Pater. ""Alleen voor cliënten met een afwijkende hulpvraag buiten de gebruikelijke kaders wordt het wat lastig. Vooral als met de hulp meerdere financieringskanalen zijn gemoeid."